حرکات اصلاحی زانوی پرانتزی

ناهنجاری زانوی پرانتزی

یکی از ناهنجاری های پایین تنه انسان در قسمت زانو ها، ناهنجاری یا عارضه زانوی پرانتزی (Genu Varum) است.

وزن بدن انسان به صورت ایده آل بایستی از طریق مرکز مفصل ران به مرکز مفصل زانو و سپس به مرکز مفصل مچ پا منتقل شود و در آنجا به صورت یکسان بین دو طرف توزیع شده و به زمین منتقل گردد. (به محوری که از سه مرکز ذکر شده میگذرد محور آناتومیکی گفته می شود)

در ناهنجاری زانوی پرانتزی زانوها نسبت به خط میانی بدن دورتر از قوزک‌های داخلی قرار گرفته اند و این عارضه ممکن است به دلیل تغییرات وضعیتی که در مفاصل ران و مچ پا ایجاد شده است به وجود آید. همچنین بسیاری از وضعیت‌های انحرافی در اندام تحتانی نیز ممکن است به دلیل وجود این عارضه رخ دهد.

به علت کمانی شدن پاها در این بیماری اصطلاح پای پرانتزی و پای کمانی (ژنوواروم) به کار می‌رود. در حالت پرانتزی شدن زانوها، ساق پاها نیز ممکن است به سمت داخل یا خارج انحراف پیدا کنند. تغییر شکل و پیچش استخوان ساق پا با نام های تورشن داخلی و خارجی تیبیا شناخته می شود.   

در کودکان زانوی پرانتزی ممکن است واقعی یا ظاهری و به‌ عبارت دیگر ساختاری یا وضعیتی باشد. همچنین این عارضه به‌عنوان شایع‌ترین ناهنجاری اندام تحتانی در میان دانش آموزان مقطع راهنمایی پسر تهران با میزان ۴۰/۷۱ درصد گزارش شده است.

زمانی که زاویه بین محور آناتومیکی بدن و استخوان ران و درشت نی ۱۷۵ درجه باشد (در این حالت استخوانهای درشت نی و ران تقریباً هم راستا می باشند) زانو در حالت نرمال است.

هنگامی که فرد مبتلا به ناهنجاری زانوی پرانتزی (ژنوواروم) می ایستد و قوزک های داخلی پایش را به هم می چسباند، زانو ها از یکدیگر فاصله دارند و زاویه بین محور آناتومیکی پا و استخوان های ران و ساق پا بین ۱۸۰ تا ۱۸۵ درجه (با توجه به شدت عارضه) افزایش می یابد.

عارضه پای پرانتزی می تواند ساختاری یا وضعیتی باشد

نوع ساختاری

زانوی پرانتزی در برخی موارد بر اثر اختلالات و تغییر شکل های استخوانی مثل بیماری راشیتیسم ممکن است به وجود آمده باشد و اغلب با تمرینات اصلاحی فقط می توان تا حدی جلوی پیشرفت عارضه را گرفت و یا سرعت پیشرفت را کند نمود.

نوع وضعیتی

نوع وضعیتی در اثر ترکیبی از موقعیت های مفصلی که باعث راستایی غلط در زانو (بدون این که در استخوان های دراز تغییر یا انحنایی وجود داشته باشد) شود به وجود می آید. تمرینات حرکات اصلاحی در این وضعیت تاثیر گذار بوده و باعث بهبود و اصلاح نقص های حرکتی می گردد.

به صورت طبیعی زانوی نوزادان پس از تولد حالت پرانتزی دارد که با رشد نوزاد یک تغییر شکل طبیعی از زانوی پرانتزی به زانوی ضربدری در زانوها به وجود می آید.

آگاهی از وضعیت طبیعی زانو در سنین مختل از اهمیت خاصی برخوردار است و در این صورت میتوانیم تغییر شکلها را از وضعیتهای طبیعی تشخیص دهیم. در شکل زیر وضعیتهای طبیعی زانو در سنین مختلف دیده میشود:

زانوی پرانتزی از بدو تولد تا حدود ۱ سالگی شکل پرانتزی و سپس در سن ۳ تا ۴ سالگی شکل ضربدری به خود می گیرد و این وضعیت خود به خود بین سنین ۴ تا ۶ سالگی اصلاح می گردد و زانوها به حالت طبیعی در می آیند. (به این حالت تغییر شکل های فیزیولوژیک راستای اندام تحتانی کودکان گفته می شود).

از علل به وجود آمدن زانوی پرانتزی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• وراثت
• استفاده از پوشک های حجیم در دوران نوزادی
• بیماری ها نرمی استخوان پوکی استخوان و آرتروز
• آسیب های صفحات رشد کودک
• شکستگی و بد جوش خوردن اطراف زانو
• فلج عضلانی ناشی از فلج اطفال
• پارگی کپسول و رباط خارجی زانو (LCL)
• کوکسا والگا طبیعی نبودن زاویه بین استخوان ران و گردن استخوان ران (طبیعی بودن حدود ۱۲۵ درجه می باشد که کم یا زیاد بودن این زاویه ایجاد اشکال می نماید)

از عوارض زانوی پرانتزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• راه رفتن اردک وار
• آرتروز زودرس زانو
• افزایش آسیب پذیری مفصل
• کوتاهی کاذب قد
• انحراف طرفی ستون فقرات
• درد زانو، مچ پا و لگن

فیلم ورزشی برای زانوی پرانتزی

ما در موادون با تیم متخصص و مجرب هم بصورت آنلاین و هم بصورت حضوری آماده خدمت رسانی به شما عزیزان هستیم. برای نمونه یکی از فیلم هایی که در تیم موداون تهیه شده در زیر آورده شده است.

پنج تمرین برای پیشگیری از زانوی پرانتزی

از آنجایی که در ارتباط با این ناهنجاری و تغییرات متعاقب آن نظرات متفاوتی وجود دارد و برخی منابع آن را ترکیبی از چرخش داخلی ران، پرونیشن کف پا و هایپراکستنشن ران و برخی دیگر آن‌ را چرخش داخلی ران، هایپراکستنشن زانو، تیبیاوارا و سوپینیشن پا معرفی می کنند و منابعی هم چرخش خارجی ران و چرخش داخلی تیبیا را برای این عارضه ذکر کردند و همچنین امکان وجود تغییرات پیچشی در سر استخوان ران و طبق تیبیا، بدون ارزیابی های تخصصی نمی توان نسخه کلی تمرینی برای اصلاح این ناهنجاری تجویز کرد.

بنابراین در زیر تمریناتی ساده صرفا جهت پیشگیری و آشنایی پیشنهاد شده اند و با توجه به گستردگی و انواع وضعیت های جبرانی در نقص های زانو، قبل از انجام تمرینات حتما با متخصصین حرکات اصلاحی موادون مشورت کنید.

رهاسازی عضلات کشاله ران با فوم رولر

ابتدا روی زمین و روی آرنج قرار بگیرید و پاها را با فاصله از هم باز کنید. سپس کشاله یک پا را مطابق شکل روی فوم رولر قرار دهید. با حرکت تنه فوم رولر را از زانو تا لگن روی کشاله ران بغلتانید. در صورت احساس درد و نقاط ماشه ای در طول عضله کشاله، ۳۰ ثانیه فشار را روی گره عضلانی حفظ کنید.

 حداقل ۳۰ ثانیه روی نقطه دردناک فشار را نگه دارید و رهاسازی را برای هر دو پا انجام دهید.

کشش دوقلو داخلی

ابتدا روی زمین بایستید و پاها را با فاصله از هم باز کنید. سپس زانوی پای جلو را مطابق شکل خم کنید. زانوی جلویی تا رسیدن به حس کشش ۷۰ الی ۸۰ درصد در ساق پای عقب خم شود و دقت کنید پاشنه پای عقب از زمین جدا نشود.

همچنین با قرار دادن یک جسم با ارتفاع کم زیر پنجه پای عقب می توانید حس کشش را افزایش دهید.

حدود ۳۰ ثانیه در همین حالت مکث نموده و سپس پای سمت مقابل را انجام دهید

کشش کشاله ران

ابتدا روی لبه صندلی نشسته سپس پاها را از هم دور کنید. در همین وضعیت لبه داخلی یک پا را روی زمین نگه دارید و سعی کنید با جابجایی تنه کشش داخل کشاله ران را تا ۷۰ الی ۸۰ درصد برسانید. این فشار را حداقل ۳۰ ثانیه نگه دارید و کشش را برای هر دو پا انجام دهید.

برای بهتر انجام شدن حرکت، راستای ستون فقرات را حفظ کنید و تنه را کمی بچرخانید

کشش همسترینگ داخلی

روی زمین زانو بزنید. یک پا را از زانو صاف کنید و پنجه پای صاف شده را به سمت خارج بچرخانید. حالا با حفظ راستای ستون فقرات، تنه را تا رسیدن به حس کشش ۷۰ الی ۸۰ درصد در پشت ران، به سمت جلو خم کنید. این وضعیت را حداقل ۳۰ ثانیه نگه دارید و کشش را برای هر دو پا انجام دهید.

چرخش داخلی ران دمر

برای انجام حرکت اصلاحی چرخش داخلی ران، دمر روی زمین قرار بگیرید. زانوهایتان را خم کنید و هم ارز لگن قرار دهید. سپس با دور کردن مچ پاها از هم تلاش کنید تا رسیدن به انتهای دامنه حرکتی، پاها را از هم دور کنید (چرخش داخلی ران). ۳ ثانیه این وضعیت را حفظ کنید و ۱ تا ۳ نوبت ۱۰ تکرار این تمرین را انجام دهید.